Bullies, φασίστες και
βασανιστές...
Στο στρατό πίστεψα ότι δεν θα την έβγαζα
καθαρή. Με είχαν στείλει στα τεθωρακισμένα και άτυχος όπως ήμουν, βρέθηκα μαζί
με ανθρώπους ρατσιστές και επικίνδυνους. Κάθε λίγο άκουγες ανθρώπους που
εξαφανίζονταν και ειδικά τις πρώτες 40 μέρες στο στρατόπεδο, φοβόμουν σοβαρά
για την ζωή μου. Ήταν φρικιαστικό αυτό που έζησα.
Ο Χάρης, ο Νίκος και η Βάσω αν και ξεκίνησαν από
διαφορετικές αφετηρίες, έχουν πολλά πράγματα να τους συνδέουν. Είναι ηθοποιοί,
από τους πιο φωτεινούς της γενιάς τους, και έχουν βιώσει bullying στην παιδική
αλλά και την μετέπειτα ζωή τους. Θέλησαν να μας μιλήσουν για τα βιώματά τους,
με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Bullying και μια μυστηριώδη εξαφάνιση.
Πριν λίγες μέρες, ένας νέος άνθρωπος είκοσι χρονών, ο Βαγγέλης Γιακουμάκης,
θύμα παρόμοιων επιθέσεων, εξαφανίστηκε από τα Ιωάννινα και η τύχη του είναι
άγνωστη. Το γεγονός αυτό μας έδωσε αφορμή να σκεφτούμε ξανά τι είναι bullying,
ο εκφοβισμός, το νταϊλίκι ή αλλιώς άσκηση βίας προς το διαφορετικό. Ποιες είναι
οι ευθύνες μας ως θύτες, θύματα ή αμέτοχοι θεατές τέτοιων περιστατικών και πώς
θα δώσουμε τέλος σε αυτά που μας χωρίζουν και τραυματίζουν τους συνανθρώπους
μας.
Χάρης Αττώνης
Από μικρός είχα διαπιστώσει ότι είχα μια ιδιαίτερη
σεξουαλικότητά αλλά δεν αντιλαμβανόμουν ότι έπρεπε να κρύψω κάτι. Θυμάμαι
χαρακτηριστικά ότι έπαιζα με τις κούκλες που είχαν οι αδερφές μου, ενώ παρέα
έκανα μόνο με κορίτσια. Ο πατέρας μου με απέρριψε από πολύ μικρή ηλικία, κάτι
που δεν έχει αλλάξει μέχρι και σήμερα, οπότε μεγάλωσα με μόνα μου πρότυπα τις
τρεις γυναίκες της οικογένειάς μου. Με μεγάλωναν με πολύ αγάπη χωρίς να μου
στερήσουν τίποτα και στην μητέρα μου φαινόταν πολύ φυσικό που εγώ έπαιζα με τις
κούκλες της αδερφής μου και εκείνη έπαιζε με τα αυτοκινητάκια μου. Δεν μου είχε
πει κανείς να μην το κάνω και ευγνωμονώ την μητέρα μου γι αυτό. Μάλιστα όταν
της έλεγαν οι φίλες της για εμένα, συνήθιζε να λέει ‘γιατί να μην παίζει με
κούκλες; Οι πατεράδες δεν παίζουν με τα παιδιά τους;’
Το γεγόνος, όμως, ότι η συμπεριφορά μου ήταν
διαφορετική, ότι δηλαδή δεν έπαιζα μπάλα στα διαλείμματα με τα άλλα αγόρια,
αλλά έκανα κατακόρυφο, σκοινάκι και λάστιχο και ότι κάποιες φορές έφερνα τις
κούκλες μου στο σχολείο, δεν άργησε να μου δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Ένα
από τα πιο αστεία περιστατικά που μπορώ να θυμηθώ συνέβη όταν πήγαινα τρίτη
δημοτικού. Καθόμουν με μια παρέα κοριτσιών και συζητούσαμε για τα μικρά μας
πόνυ, και λέω: ‘Το δικό μου μικρό μου πόνυ είναι κίτρινο’! Εκείνη την ώρα,
λοιπόν, περνούσε ένα από τα αγόρια της τάξης και μόλις το άκουσε, άρχισε να
φωνάζει: ‘Κορίτσι, κορίτσι, είσαι κορίτσι, κορίτσι!’ και βγαίνει έξω και
αρχίζει να τρέχει και να φωνάζει. ‘Ο Χάρης είναι κορίτσι’. Όταν γύρισα, λοιπόν,
σπίτι ρώτησα τη μαμά μου ‘μαμα είμαι κορίτσι;’. Αυτό ήταν από τα πιο αστεία
περιστατικά. Αρχικά, δεν μπορούσα να εξηγήσω γιατί συνέβαινε, ένοιωθα ότι αυτό
που έκανα ήταν φυσιολογικό, περνώντας τα χρόνια, όμως, οι συμμαθητές μου
γίνονταν όλο και πιο επιθετικοί. Άρχισαν να με σπρώχνουν, να μου πετάνε την
μπάλα στο κεφάλι, να με κοροϊδεύουν φωναχτά. Και μόνο που θα περνούσα δίπλα από
τις παρέες των αγοριών που δεν ανήκα, έτρωγα τρελό κράξιμο και αυτό με οδήγησε
να περιθωριοποιηθώ, να κάνω παρέα μόνο με συγκεκριμένα άτομα, κάποιες φορές να
φοβάμαι να πάω στο σχολείο. Σε αντίδραση όλων αυτών έγινα πιο επιθετικός,
άρχισα να φτάνω ηθελημένα στα άκρα. Ήμουν ο πρώτος στο σχολείο που είχα μακριά
μαλλιά και piercing και έτρωγα αποβολές από τη διευθύντρια. Πολλές φορές μάλιστα
είχα έρθει στα χέρια με κάποιους από αυτούς.
Όλα άλλαξαν, βέβαια, όταν έφυγα για σπουδές στην
Αγγλία. Εκεί σταμάτησα να να προκαλώ την προσοχή, κατάλαβα ότι για να γίνω
αποδεκτός έπρεπε να ηρεμίσω, να είμαι λιγότερο ακραίος. Αυτή η κανονικότητα,
μου προσφέρει μέχρι σήμερα μια κάποια ασφάλεια. Αν και υπάρχουν πράγματα με τα
οποία ζω και με καταπιέζουν.
Όταν επέστρεψα Ελλάδα, το bullying επέστρεψε χειρότερο
για εμένα στο στρατό. Στο στρατό πίστεψα ότι δεν θα την έβγαζα καθαρή. Με είχαν
στείλει στα τεθωρακισμένα και άτυχος όπως ήμουν, βρέθηκα μαζί με ανθρώπους
ρατσιστές και επικίνδυνους. Κάθε λίγο άκουγες ανθρώπους που εξαφανίζονταν και
ειδικά τις πρώτες 40 μέρες στο στρατόπεδο, φοβόμουν σοβαρά για την ζωή μου.
Ήταν φρικιαστικό αυτό που έζησα. Όταν με μετέθεσαν στην Ορεστιάδα εκεί έζησα
μιας άλλης μορφής bullying που είχε να κάνει με την εξαθλίωση των ανθρώπων που
έβαζαν στόχο οι βασανιστές. Εκεί με πέθαναν, δεν κοιμόμουν τα βράδυα. Στην
Ορεστιάδα δεν ήμουν μόνο εγώ, άλλοι άνθρωποι, παντρεμένοι με παιδιά, επειδή
τύχαιναν να έχουν μια άλλη παιδεία και πιο ‘καλούς τρόπους’, τους
μεταχειρίστηκαν χειρότερα από εμένα.
Ο εκφοβισμός υπάρχει παντού γύρω μας και πολλές φορές
ξεκινά μέσα από την οικογένειά. Μιλάω για τους γονείς που δεν αποδέχονται τα
παιδιά τους γι αυτό που είναι, που είναι διαρκώς ανικανοποίητοι με τις επιλογές
των παιδιών τους. Εκβιασμός υπάρχει στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στο στρατό
αλλά και στην αγορά εργασίας. Υπάρχει εκφοβισμός που βιώνουμε όλοι όταν
καταπατούνν τα δικαιώματά μας, μας εκβιάζουν και υποκύπτουμε για να μην
βρεθούμε στην μαύρη λίστα. Ο εκφοβισμός είναι σε όλα τα πλαίσια της κοινωνίας
μας, ανοίγει και κλείνει πόρτες. Για εμένα η μέγιστη εκδήλωση bullying είναι
ότι έχουμε βάλει την Χρυσή Αυγή τρίτο κόμμα στην Βουλή. Αυτό είναι ένας διαρκής
εκφοβισμός για εμένα και για κάθε άνθρωπο που είναι διαφορετικός.
Θυμάμαι μια φορά γύρισε ο ανηψιός μου και με ρώτησε
από που πήρα ένα μπουφάν και όταν του απάντησα μου είπε με γκριμάτσα ότι από
εκεί ψωνίζουν μόνο οι Αλβανοί. Τότε εγώ τον έπιασα από το αυτί και του είπα ‘αν
είναι έτσι, τότε πρέπει να είναι τιμή σου!’. Το περιστατικό αυτό έγινε πριν
χρόνια όταν ήταν ακόμη μικρός. Μου έκανε εντύπωση, λοιπόν, όταν με πήρε τις
προάλλες να μου ανακοινώσει ότι η κοπέλα του είναι από την Αλβανία. Ήθελε να
μου δειξει ότι έχει αλλάξει, ότι έχει ανακτήσει το χαμένο έδαφος, τις ευκαιρίες
για νέες φιλίες που είχε χάσει μέσα από το περιβάλλον του φόβου στο οποίο είχε
γαλουχηθεί. Του είπα λοιπόν ‘μπράβο σου, αλλά γιατί μου το λες; Και από την
Ρουάντα και από τα Καμίνια να ναι, τι σχέση έχει;’
Είναι η εποχή μας τέτοια και η χρονική στιγμή κομβική
που απαιτεί από εμάς να πάρουμε θέση απέναντι σε ζητήματα τόσο σημαντικά όσο
και η ίδια μας η ύπαρξη. Το ποιοι είμαστε, πώς φερόμαστε, το φύλο μας, την
σεξουαλική μας ‘επιλογή’, την καταγωγή μας, τη γλώσσα μας, όλα τα πράγματα που
συνθέτουν έναν άνθρωπο. Είναι ανεπίτρεπτο λοιπόν, κάποιοι να βρίσκονται στο
περιθώριο, να είναι δακτυλοδεικτούμενοι. Το bullying, ξεκινά από μια τόσο
ευαίσθητη ηλικία, όταν το παιδί αρχίζει να ανακαλύπτει τον κόσμο, τους
ανθρωπους και τις σχέσεις γύρω του. Κατ’ εμέ, θύματα είναι τόσο το παιδί που
ασκεί το bullying όσο και το παιδί που το δέχεται, το ίδιο φοβισμένα είναι και
τα δύο. Είναι χρέος όλων μας, από την θέση που βρισκόμαστε, να βοηθήσουμε σε
αυτό, είναι χρέος μας να μιλήσουμε ανοιχτά, γιατί αν τα μηνύματα που παίρνει ο
κόσμος είναι ειλικρινή και όχι διαστρεβλωμένα, τότε θα αντιληφθεί την
κατάσταση. Είναι σημαντικό να ζούμε καλά ο ένας με τον άλλο.
Νίκος Γκέλια
Bullying βίωσα για πρώτη φορά ερχόμενος έξι χρονών
στην Ελλάδα από την Αλβανία. Όταν έφτασα δεν ήξερα λέξη ελληνικά, αλλά έμαθα
πολύ γρήγορα τη γλώσσα και έκανα νέες φιλίες. Το δυστύχημα ήταν ότι την περίοδο
που ήρθα, στα μέσα του ’90, το αντι-αλβανικό αίσθημα ήταν πολύ ισχυρό. Σαν
παιδί δεν γνώριζα τι ήταν ο ρατσισμός. Είχα μεγαλώσει, μάλιστα, σε μια
κομμουνιστική Αλβανία όπου δεν υπήρχαν θρησκευτικές ή φυλετικές διαφορές. Όταν,
λοιπόν, είδα ότι τα παιδιά δεν με έπαιζαν στη μπάλα, δεν με έκαναν παρέα ή δεν
μου έδιναν το δικαίωμα λόγου, το θεώρησα στην αρχή περίεργο. Οι γονείς μου
προσπαθούσαν να εξηγήσουν αλλά δεν τα κατάφερναν. Έτσι αντιλήφτηκα ότι αυτό το
πράγμα απλά συμβαίνει.
Ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που θυμάμαι έγινε στο
μάθημα της ιστορίας. Η καθηγήτρια μας είχε κάνει μια ερώτηση σχετικά με το
Ελληνικό Έθνος και εγώ επειδή είχα διαβάσει το μάθημα, σήκωσα χέρι, δεν σήκωνε
όμως κανένας άλλος. Εκείνη επέμενε να ρωτά ποιος ξέρει την απάντηση, αγνοόντας
το χέρι μου. Κάποια στιγμή, δεν κρατήθηκα και της είπα ‘μα κυρία δεν με βλέπετε
που σηκώνω χέρι;’. Εκείνη λοιπόν μου απάντησε, ‘εσύ είσαι Αλβανός και δεν έχεις
δικαίωμα να μιλάς για την ελληνική ιστορία’. Με ενόχλησε και με πόνεσε πολύ
εκείνη τη στιγμή, αλλά αφού το σκέφτηκα καλύτερα, με πείσμωσε και αποφάσισα ότι
θα συνεχίζω να διαβάζω ιστορία, θα διαβάσω όχι μόνο την ιστορία που μου
μαθαίνουν, αλλά θα ψάξω βαθύτερα και αν ποτέ γυρίσει κανείς και μου πει πώς δεν
γνωρίζω την Ελληνική ιστορία θα τον φτύσω. Η ιστορία είναι από τα αγαπημένα μου
μαθήματα. Αργότερα ανακάλυψα και την φιλοσοφία που με βοήθησε ακόμη
περισσότερο.
Ένα άλλο περιστατικό που θυμάμαι είναι που είχα έναν
φίλο κολλητό, τον Αναστάση και μια φορά με κάλεσε σπίτι του να παίξουμε
Nintendo 64. Άνοιξε ο πατέρας του και το πρώτο πράγμα που του είπε ήταν ‘γεια
σου μπαμπά, αυτός είναι ο Νίκος ο φίλος μου. Να μην φοβάσαι είναι καλός
Αλβανός’. Μου έτυχε επίσης στη τρίτη λυκείου ένα περίεργο περιστατικό. Παίζαμε
μπάλα και πάνω σε ένα καυγά για το παιχνίδι, ένας συμμαθητής μου άρχισε να με
βρίζει στο στυλ ‘κωλοαλβανέ, άχρηστε, να φύγετε από τη χώρα’. Ξαφνικά όλοι γύρω
μου έσκασαν στα γέλια, ενώ εγώ είχα παγώσει. Όταν λοιπόν ρώτησε τους άλλους
γιατί γελάνε μαζί του, του απάντησαν: ‘γιατί ρε, και συ Αλβανός δεν είσαι’; Και
πράγματι το παιδί ήταν Αλβανός με ονοματεπώνυμο, και ο πατέρας του με τον
πατέρα μου έπιναν κάθε πρωί καφέ και συζητούσαν στα αλβανικά. Απλά η οικογένειά
του, ντρεπόταν και ήθελε να το κρύβει.
Θεωρώ ότι παρά τα δυσάρεστα περιστατικά που μπορεί
κανείς να συναντήσει ακόμη και σήμερα, δεν υπάρχει τόσο έντονος φυλετικός
ρατσισμός όσο στο παρελθόν. Ο αδερφός μου, για παράδειγμα, που είναι 10 χρονών
και πάει τετάρτη δημοτικού δεν έχει βιώσει ποτέ ρατσισμό επειδή είναι από την
Αλβανία. Το ίδιο και άλλα παιδιά από την τάξη του που έρχονται από άλλες χώρες.
Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι δράσεις που γίνονται μπορούν να δώσουν καρπό.
Πιστεύω πώς οι νέες γενιές θα προχωρήσουν ακόμα περισσότερο, είναι η ροπή της
ζωής τέτοια. Αυτό που εμείς πρέπει να κάνουμε, από πλευράς μας, είναι να μην
επιτρέψουμε να συμβεί περιστατικό bullying στο κοντινό μας περιβάλλον, να μην
εθελοτυφλούμε, να παρεμβαίνουμε και να μιλάμε. Όταν μιλάς δίνεις μια ελπίδα σε
εσένα στους άλλους, ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα. Και πράγματι, αν
χτίσεις χαρακτήρα, και τα βρεις με τον εαυτό σου, θα δικαιολογήσεις τους
ανθρώπους που σου φέρθηκαν άσχημα και θα προχωρήσεις.
Βάσω Καμαράτου
Είναι λίγο τραυματικό να επαναφέρεις στη μνήμη σου
αυτά τα πράγματα. Ένοιωσα, όμως, την ανάγκη να μιλήσω γιατί είναι σημαντικό ο
κόσμος να αντιληφθεί ότι το bullying είναι μια πραγματικότητα και πρέπει να
παίρνουμε τα μέτρα μας απέναντί της. Προσωπικά έχω αποδεχτεί τον εαυτό μου από
πολύ μικρή ηλικία και θυμάμαι πώς αγαπούσα τις γυναίκες απ’ όταν γεννήθηκα. Στα
δεκάξι μου το είπα στη μάνα μου. Είχαμε μία κρίση, εξαφανίστηκα για δύο χρόνια
από το σπίτι αλλά μετά όλα ξεπεράστηκαν. Δεν είχα κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο
να με βοηθήσει, αλλά πιστεύω ότι το γεγονός ότι ο πατέρας και η μητέρα μου ήταν
πολύ ανοιχτοί και φιλελεύθεροι άνθρωποι, με έκανε να νοιώθω πιο άνετη. Ο
πατέρας μου είχε φούρνο και εξυπηρετούσε ένα σωρό ανθρώπους και είχε μάθει να τους
σέβεται όλους, επίσης ήταν πολύ χαλαρός, να φανταστείς μέχρι και σε μπαρ με
είχε πάρει.
Στο σχολείο είχα θέματα επειδή ήμουν αγοροκόριτσο.
Θυμάμαι ένα περιστατικό όπου ο διευθυντής του σχολείου μου, ο κ. Παρασκευάς
μετά από έναν καυγά που είχα με ένα κορίτσι, με σήκωσε ψηλά και μου είπε ‘Εσύ
θα πρεπε να είχες γεννηθεί αγόρι’. Ήμουν τρίτη δημοτικού. Αυτό συνέβαινε συχνά,
θυμάμαι πελάτες του φούρνου που μου έλεγαν πώς είμαι αγοροκόριτσο. Και αυτό
ήταν κάτι που με πείραζε πολύ και με ενοχλούσε. Θυμάμαι πώς κάθε φορά που μου
το λεγαν, έτρεχα και εξαφανιζόμουν.
Ένα κορίτσι που παίζει με αγόρια έχει λιγότερες
πιθανότητες να γίνει θύμα bullying, απ’ότι ένα αγόρι που παίζει με κορίτσια.
Στην περίπτωσή μου, για παράδειγμα, είχα την προστασία και την αποδοχή από τα
αγόρια. Με θεωρούσαν δυνατή, ήμουν μέρος της αγέλης τους. Είχα υποστεί
όμως bullying και για τα χρήματα που έφερνα σχολείο. Επειδή ο πατέρας μου λόγω
του φούρνου έβγαζε καλά λεφτά, συνήθιζα να πηγαίνω στο σχολείο και να κερνάω τα
άλλα παιδιά. Κάποια στιγμή λοιπόν, άρχισαν να έρχονται κάτι κοπέλες που με
στρίμωχναν στις τουαλέτες και μου έπαιρναν τα λεφτά. Αυτές ήταν μεγαλόσωμες και
εγώ πολύ μικροκαμωμένη, με τρόμαζαν, με απειλούσαν και έπαιρναν τα λεφτά με τη
βία. Κάποια στιγμή το είπα στους καθηγητές μου, αλλά το μόνο που κατάφερα ήταν
να πιαστούμε στα χέρια με ένα από αυτά τα κορίτσια και να το δείρω. Μέσα από
αυτό το συμβάν συνειδητοποιήσα την δύναμη μου και άρχισα να αλλάζω. Θυμάμαι
είχαμε μια κοπέλα στη τάξη που ήταν πολύ ψηλή και αδύνατη, κάπως άχαρη, και οι
υπόλοιποι την φώναζαν ‘ξυλάγγουρο’ και δεν την άφηναν σε ησυχία. Αποφάσισα
λοιπόν να γίνω η προστάτης της και προστάτης όλων των αδυνάμων παιδιών στο
σχολείο. Πήγαινα και τους έλεγα πώς αν σας πειράξει κάποιος, να έρθετε να μου
το πείτε. Από τότε, το κάνω αυτό όλη μου τη ζωή.
Bullying ισχυρό δέχτηκα από τον πατριό μου. Ήμουν
δεκαέξι χρονών και είχα ήδη πει στην μητέρα μου και τον πατριό μου για την
πρώτη μου σχέση με γυναίκα. Στα δεκαέξι μου, λοιπόν, είχα μπει με υποτροφία στο
ΤΕΙ Κρήτης και όταν κάποια στιγμή ήρθε επίσκεψη ο πατριός μου, έκλεψε τα
γράμματα που μου έστελνε η κοπέλα μου και τα πήγε στην Αθήνα. Μόλις το
αντιλήφτηκα ενημέρωσα τη Μαρία, τη φίλη μου, να προσέχει γιατί τα
γράμματα είχαν διεύθυνση επάνω και δεν τον εμπιστευόμουν. Εκείνη μετά από το
τηλεφώνημα έκανε απόπειρα αυτοκτονίας, κατάπιε ό,τι χάπια βρήκε στο σπίτι. Πήρα
τηλέφωνο στην Αθήνα και τους προειδοποίησα να μην πάνε στο σπίτι της κοπέλας
και την εκθέσουν γιατί δεν είχε μιλήσει στους γονείς της όπως εγώ. Τελικά πήγαν
στο σπίτι της κοπέλας, κρατώντας τα ερωτικά γράμματα της Μαρίας στο χέρι.
Ευτυχώς οι γονείς της τους έδιωξαν κακήν κακώς. Την επόμενη μέρα, όμως, που
πήγα να την δω στο νοσοκομείο, ο πατριός μου ήρθε μαζί μου, σαν το μπάτσο. Τα
γράμματα αυτά, τα πρώτα μου ερωτικά γράμματα, που τα είχαν υπογραμίσει στα
επίμαχα σημεία, μου τα δωσε χρόνια αργότερα η μάνα μου καμμένα σε μία τσάντα.
Τα γράμματα αυτά τα έχω ακόμα.
Αυτό που χρειάζεται ένα παιδί για να ξεπεράσει τις
επιθέσεις σε βάρος του είναι να αποδεχτεί τον εαυτό του και να πιστέψει σε
αυτόν. Δεν χρειάζεται θυμός και βία. Ό,τι δίνεις, αυτό θα πάρεις. Προσωπικά δεν
υπήρξαν ποτέ ακραία, ούτε στη συμπεριφορά μου ούτε στην εμφάνισή μου. Δεν μου
άρεσε η γκετοποίηση. Ο μπαμπάς, η μαμά, μπορούν να σε βοηθήσουν, το σχολείο και
οι καθηγητές επίσης, μια ταινία μπορεί ακόμα και αυτή να σου δώσει δύναμη, αλλά
το κλειδί είσαι εσύ. Ο άνθρωπος δεν είναι για το καλό, έτσι λέω, και γι’ αυτό
πρέπει να είμαστε δυνατοί.
http://grekamag.gr/
